Nấm mối – Câu chuyện mùa mưa!

Nấm mối, cái tên hoa mỹ mà người ta thường gọi và họ kêu là hái nấm. Thiệt tình quê tôi, mọi người vẫn quen kêu: “Núm. Đi kiếm núm hả? Núm bờ mày mọc chưa? Nay nhổ nhiều hôn?...”

Núm mối mọc từ gọ mối (tổ mối dưới đất, không phải mối ăn cây) nằm cách mặt đất vài phân.

 Đó là cả một quá trình tích trữ meo và khi mưa đất ẩm, núm bắt đầu mọc lên.

Mối hay tập trung ở những bờ đất cũ cao và không bị nước ngập hàng năm. Hơn mười năm trước, vùng tôi ở nước vẫn còn ngập rất nhiều, núm mọc cũng ít, rồi người ta hàn kênh ngăn mặn, nước bắt đầu rút dần, bờ đất cao hơn, núm mọc rất nhiều. Đám trẻ xóm tôi vào mùa là mỗi đứa siêng và không sợ “ma” có thể kiếm được vài triệu (khoảng hai tháng hè) nhờ núm. Người lớn thì đi soi từ hai, ba giờ sáng, đám trẻ thì đi cả ngày. Hồi nhỏ tôi cũng ham lắm nhưng không đi cả ngày đâu, hồi đó ít và chỉ để ăn thôi. Giờ thì đầu mùa thương lái thu mua núm búp có giá từ hai đến ba trăm ngàn một ký sau đó bán lại tùy nơi, tùy khách, năm nay nghe đâu nó đội giá lên cả triệu bạc, núm nở thì rẻ hơn phân nửa.

Vào mùa (khoảng từ tháng năm đến hết tháng bảy âm lịch) , khi mà mưa đã thấm đất, những hôm gió lạnh cả sống lưng là sang hôm sau từ sáng sớm mọi người bắt đầu đi kiếm núm, từ trẻ nhỏ đến người lớn háo hức, nhưng không phải ai cũng kiếm được đâu, người lớn thường nói ai”nhẹ bóng vía” mới kiếm thấy chứ “nặng” quá là không, có khi giẫm nát rồi mà vẫn chưa thấy. Một số người nhạy cảm có thể ngửi mùi mốc núm, khi mọc xung quanh chỗ đó “thơm” lắm. Một số người kiếm theo kinh nghiệm, năm rồi mọc ở đâu ngày nào, người ta nhớ cứ đến ngày đó năm sau họ ra là gặp, có khi ra trễ thì người ta nhổ hết rồi…Kinh nghiệm đó chỉ đúng cho những năm về trước, mấy năm nay nó mọc chỗ mới nhiều hơn, ít khi mọc lại chỗ cũ và không đúng ngày nữa có thể do ảnh hưởng của cái mà người ta hay nói là “biến đổi khí hậu”.

Mới đầu, đất chỗ đó nứt ra, núm lú lên và lớn nhanh sau khoảng ba bốn ngày là tàn.

Một khi đủ ẩm rồi thì nó mọc lên thôi không cần ngày đó mưa hay nắng, mưa nó lớn nhanh, nắng nó chậm hơn, có khi bị khô chay không lớn nổi rồi tàn, có khi nắng sáng mưa chiều nó lại lớn.

Sau mưa

Cỡ này nhổ là vừa rồi nè

Núm búp thì giòn lắm, khi nhổ bạn có thể bẻ nghe “cốc, cốc” nhưng giờ do cái “giá trị” của nó mà tiếng đó cũng ít dần, người ta dùng miếng tre chẻ dẹp nại lên cả gốc (có thể làm sụp ổ, có thể là nguyên nhân sang năm nó không mọc lại chỗ đó). Mọc càng lâu nó càng dai và dễ nhổ hơn có khi lên cả còi như này.

Nhổ trúng ngày mưa đất ẩm ướt, nó bị dính một lớp đất luôn, khi rửa phải làm kỹ lắm nếu không là ăn nghe “xột xột”.

Có mớ gần tàn

Nhổ như tai số 1 là vừa cả chiều dài lẫn độ lớn, tai số 2 là lên cả coi í nhổ vậy mắc công bẻ bớt, tai số 3 thì quá nhỏ.

Thông thường núm có màu nâu đen xám, thỉnh thoảng trong một ổ núm có vài tai núm màu trắng (hiếm lắm) người ta hay gọi núm nếp.

Núm được nhổ về rửa sơ cho sạch đất

Rồi cạo (cạo chứ không gọt, gọt là hao lắm í và mất giòn)

Ngâm nước muối loãng khoảng mười lăm phút rồi rửa thật sạch và bắt đầu chế biến.

Cho dầu/mỡ nóng lên cho tép tỏi vào phi thơm, cho núm vào xào chín vừa rồi muốn ăn món gì thì làm tiếp thôi.

Núm có thể dùng ăn chay, xào, nấu, canh, kho, chiên bánh xèo,…nấu mì tôm ăn cũng rất ngon.

Xào đọt bí

Canh lá cách

Vậy là cũng hết mùa núm năm nay. Cảm ơn món quà từ thiên nhiên, à không từ những con mối.